Dementzia eta Alzheimerra
Definizioa
Osasunaren Mundu Erakundeak (OME) honela definitzen du dementzia: sindrome bat, oro har kronikoa edo progresiboa, funtzio kognitiboaren narriadurak ezaugarritzen duena (hau da, pentsamendua prozesatzeko gaitasuna), zahartze normalaren ondoriotzat har litekeenetik harago. Dementziak oroimenari, pentsamenduari, orientazioari, ulermenari, kalkuluari, ikasteko gaitasunari, hizkuntzari eta judizioari eragiten die. Kontzientziak ez du eraginik. Funtzio kognitiboaren narriadura kontrol emozionalaren, portaera sozialaren edo motibazioaren narriadurarekin batera gertatu ohi da, eta batzuetan horren aurretik gertatzen da.
Dementzia motak
Dementzia mota desberdinak daude, eta ohikoena Alzheimerren gaixotasuna da, dementzia kasu guztien % 60-70 artekoa. Izena, Alois Alzheimer patologo eta psikiatra alemaniarrarengandik dator, koadro hau, 1906an, neuronak galtzen diren garuneko gaixotasun degeneratibo bat bezala deskribatu zuena, proteina anormal (amiloide) baten metaketa gertatzen da, eta garunean lesio bereizgarriak erakusten ditu (plaka senilak eta obilo neurofibrilarrak).
Sintomak
Alzheimerren gaixotasunaren lehen sintomak memoria-arazoak izaten dira, baina hasierako sintomak pertsona batetik bestera alda daitezke. Pentsamenduaren beste alderdi batzuk hondatzeak ere Alzheimerren gaixotasunaren lehen etapak adieraz ditzake, hala nola hitz zuzenak aurkitzea, espazio- edo denbora-orientazioko arazoak eta arrazoiketa edo judizio eskasa. Narriadura kognitibo arina Alzheimerren gaixotasunaren seinale goiztiarra izan daiteke, baina DCL duten pertsona guztiek ez dute gaixotasuna garatuko.
Alzheimerra duten pertsonek zailtasunak dituzte eguneroko lanak egiteko, hala nola auto bat gidatzea, janaria prestatzea edo kontuen gutxieneko kontabilitatea eramatea. Galdera berberak egin ditzakete behin eta berriz, erraz galdu, gauzak galdu edo leku arrotzetan jarri, baita gauza sinpleak oso nahasiak aurkitu ere. Gaixotasunak aurrera egin ahala, pertsona batzuek jokabide-nahasmenduak izaten dituzte, hala nola asaldura edo agresibitatea, edo nahasmendu psikiatrikoak, hala nola depresioa, antsietatea, eldarnioak edo haluzinazioak.